Een groep Zwitserse vrouwen op leeftijd heeft dinsdag een spraakmakende Europese klimaatzaak gewonnen. Zij vinden dat hun mensenrechten zijn geschonden doordat de overheid te weinig doet tegen klimaatverandering. Het Europees mensenrechtenhof gaf hen gelijk, maar wees twee soortgelijke andere zaken af.
De drie zaken waren bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) aangespannen door de Zwitserse vrouwen, zes Portugese jongeren en een Franse oud-burgemeester. Alle drie de zaken hebben betrekking op klimaatverandering.
De eisers vinden dat overheden te weinig actie ondernemen om dat probleem aan te pakken. Daarom deden ze een beroep op hun mensenrechten, zoals het recht op leven en het recht op eerbiediging van het gezinsleven.
In de Zwitserse zaak stelden meer dan 2.000 vrouwen dat de gezondheid van ouderen en met name vrouwen in gevaar komt, bijvoorbeeld door hittestress als gevolg van klimaatverandering. Ze vinden dat de overheid meer moet doen om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen.
De vrouwen kregen daarin gelijk van de rechters. Die oordeelden dat gebrekkig klimaatbeleid van de Zwitserse regering meerdere mensenrechten heeft geschonden.
“We kunnen het nog steeds niet helemaal geloven”, zegt co-voorzitter Rosmarie Wydler-Wälti van de Zwisterse groep tegen Reuters. “We blijven onze advocaten vragen of het wel klopt. Het is de grootst mogelijke overwinning.”
De Zwitserse overheid wilde nog niet in details treden na de uitspraak. President Viola Amherd zei enkel dat klimaatbeleid al “topprioriteit” heeft.
Hof gaat in andere zaken niet mee met eisers
Bij de andere zaken was dat niet het geval: die werden niet-ontvankelijk verklaard. Dat houdt in dat de zaken niet inhoudelijk behandeld worden omdat ze niet aan alle eisen voldoen: bijvoorbeeld dat de zaken eerst in het eigen land gevoerd moeten worden.
De Portugese zaak was veruit de grootste; zes jongeren klaagden hun overheid en 32 andere staten aan. Ze stelden dat hun levens bedreigd worden door de verzengende hitte en verwoestende bosbranden in hun land.
Daarnaast zeiden de jongeren dat hun generatie het meest de klos is door de opwarming van de aarde. Daarom deden ze ook een beroep op het mensenrecht dat discriminatie verbiedt.
Sofia Oliveira, één van de Portugese jongeren, reageert dat ze teleurgesteld is, maar tegelijkertijd blij met het vonnis van de Zwitserse vrouwen. “Hun winst is ook een winst voor ons, en voor iedereen”, zei ze na afloop van de uitspraak tegen aanwezige journalisten.
De zaak uit Frankrijk werd aangespannen door de oud-burgemeester van Groot-Sinten. De Noord-Franse kustgemeente is erg gevoelig voor klimaatverandering, bijvoorbeeld door overstromingen en zeespiegelstijging.
De man is bang dat hij slachtoffer wordt van gebrekkig klimaatbeleid. Daar gingen de rechters niet in mee.
Soortgelijke zaken bij nationale rechters
Het was de eerste keer dat het Europees mensenrechtenhof – en maar liefst zeventien rechters – zich buigt over de combinatie van mensenrechten en klimaatbeleid. Eerder dienden er wel soortgelijke zaken bij nationale rechters.
Een voorbeeld is de baanbrekende zaak van Urgenda tegen de Nederlandse overheid, die in 2019 werd gewonnen door de duurzaamheidsorganisatie. Maar ook in de zaak Milieudefensie tegen Shell, nu in hoger beroep bij het gerechtshof, wordt verwezen naar mensenrechten.
“Er zijn vandaag grote stappen gezet die de verplichtingen voor overheden duidelijker maken”, reageert Dennis van Berkel van Urgenda tegen NU.nl. Dat reikt volgens de klimaatjurist verder dan alleen de specifieke zaak van de Zwitserse senioren. “Alle landen die zijn aangesloten bij het mensenrechtenverdrag, zijn gebonden aan de verplichtingen die het Hof in de Zwitserse zaak heeft vastgesteld.”
Bij het EHRM zijn 46 landen aangesloten, waaronder Nederland. Dit vonnis kan dus een rol gaan spelen in ons rechtssysteem.
Uitspraken van het mensenrechtenhof zijn bindend en in beroep gaan is niet mogelijk.
De informatie is van; https://www.nu.nl/klimaat/6308353/historische-europese-uitspraak-zwitserse-senioren-winnen-klimaatzaak.html
floriskrant 